Stuttgart’ta Sokak İsimleri Tartışması: Tarih mi, İptal mi?

Almanya’nın önemli şehirlerinden Stuttgart, tarihi ve kamusal alanlarının adlandırılması konusunda uzun süredir devam eden bir tartışmayla çalkalanıyor. Kentin sembolik noktalarından Bismarckplatz’ın isminin değiştirilmesi önerisi, şehirde ‘İptal Kültürü’ne dair yeni bir tartışma dalgası başlattı.

Bismarckplatz Tartışması: Betty Rosenfeld Gündemde

Stuttgart’ın batısındaki Bismarckplatz’ın geleceği, önümüzdeki yıl içinde netleşecek. Öneri, meydanın isminin komünist, direnişçi ve zulme uğramış bir Yahudi olan Betty Rosenfeld’in anısına ‘Betty-Rosenfeld-Platz’ olarak değiştirilmesi yönünde. Ancak bu öneri, özellikle Hıristiyan Demokrat Birliği (CDU) cephesinden büyük tepki görüyor.

CDU Grup Başkanı Alexander Kotz, ‘Bismarckplatz ismi onlarca yıldır yerleşik bir isim’ diyerek değişikliğe karşı çıkıyor ve şehirde ‘çok daha önemli işler’ olduğunu belirtiyor. Kotz, bu tür isim değişikliklerinin, artık beğenilmeyen kişi veya temsillerin şehir görünümünden silinmesini amaçlayan bir ‘İptal Kültürü’ yaklaşımının göstergesi olduğunu savunuyor.

Geçmişten Günümüze Stuttgart’taki İsim Değişiklikleri

Stuttgart’ta sokak isimlerinin değişmesi, yeni bir durum değil ancak bu sıklıkta yaşanan bir olay da değil. 2008 yılından bu yana, tartışmalı tarihi figürlere atıfta bulunan dört ila altı yol veya alanın adı değiştirildi. Bu değişikliklerin temelinde, ismin verildiği kişinin geçmişinin günümüz değerleriyle çatışması yatıyor.

• Leutweinstraße’den ‘Am Weinberg’e (2008): Untertürkheim’daki Leutweinstraße, eskiden Alman Güneybatı Afrikası’nın (bugünkü Namibya) valisi Theodor Leutwein’in adını taşıyordu. Leutwein’in Afrikalı yerlilere karşı işlenen zulümlerde önemli rol oynadığı ortaya çıkınca, sokak ‘Am Weinberg’ olarak yeniden adlandırıldı. Ancak bölge sakinleri, yeni kimlik kartı çıkarma gibi maliyetler nedeniyle değişikliğe karşı çıktı. İlginç bir şekilde, başlangıçta Nobel Barış Ödülü sahibi Albert Luthuli’nin adının verilmesi planlanmış ancak sakinlerin direnişiyle bu da gerçekleşmedi.
• Wissmannstraße’den Wolle-Kriwanek-Straße’ye (2009): Stammheim’daki eski Wissmannstraße, kolonyal Afrika’da görev yapan acımasız komutan Hermann von Wissmann’ın adını taşıyordu. Bu cadde, hak ettiği onuru bulan müzisyen Wolle Kriwanek’in adını aldı.
• Treitschkestraße’den Fritz-Bauer-Straße’ye (2010): Sillenbuch’taki Treitschkestraße, tarihçi Heinrich von Treitschke’nin ‘Yahudiler bizim talihsizliğimizdir’ sözüyle anılmasının ardından, Yahudi kökenli ve Frankfurt Auschwitz Davaları’nı mümkün kılan savcı Fritz Bauer’in anısına yeniden adlandırıldı.
• Richard-Schirrmann-Staffel’in İsim Değişikliği (2010): Gençlik yurtlarının kurucusu Richard Schirrmann’ın Nazi Almanyası dönemindeki rolü tartışmalı olduğundan, bu alan da adını kaybetti.

‘İptal Kültürü’ mü, Tarihle Yüzleşme mi?

Stuttgart’taki tartışmalar, sadece sokak isimlerinden öte, bir şehrin kendi tarihiyle nasıl yüzleştiği ve kamusal kimliğini nasıl inşa ettiği üzerine daha geniş bir sosyo-politik tartışmanın parçası. CDU gibi partiler bunu ‘İptal Kültürü’ olarak nitelendirirken, diğerleri özellikle kolonyalizm ve Nazi dönemiyle bağlantılı figürlerin onurlandırılmasının sorgulanması gerektiğini savunuyor. Bölge sakinlerinin maliyet ve alışkanlık gibi gerekçelerle isim değişikliklerine direnmesi de, bu sürecin sadece politik değil, aynı zamanda toplumsal bir adaptasyon mücadelesi olduğunu gösteriyor. Önümüzdeki yıl Bismarckplatz için verilecek karar, Stuttgart’ın bu kritik tartışmada hangi yöne eğileceğine dair önemli bir gösterge olacak.