Polonya’da yıllarca toplumun güvenliği ve refahı için fedakarca çalışan gönüllü itfaiyeciler ve dağ kurtarıcıları için devletten özel bir teşekkür geliyor. ‘Świadczenie ratownicze’ adı verilen bu özel ekonomik destek, kahraman emeklilere aylık 273 Polonya Zloty’si (PLN) tutarında bir gelir sağlıyor. Bu ödenek, onların zorlu ve riskli kariyerlerini taçlandıran, küçük ama anlamlı bir takdir niteliğinde.
Polonya’nın Kahramanlarına Özel Bir Teşekkür: Kurtarıcı Ödeneği Nedir?
Gönüllü itfaiye teşkilatları (Ochotnicza Straż Pożarna – OSP) ve dağ kurtarma ekipleri, Polonya‘da toplumun ayrılmaz bir parçasıdır. Afetlerde, yangınlarda, kazalarda her an göreve hazır bekleyen bu isimsiz kahramanlar, genellikle karşılık beklemeden hizmet verirler. İşte bu fedakarlığın bir karşılığı olarak yürürlüğe konulan ‘Świadczenie ratownicze’ yani Kurtarıcı Ödeneği, özellikle yaşı ilerlemiş ve uzun yıllar aktif görev yapmış kurtarıcılara özel bir ayrıcalık tanıyor.
Bu özel destek, 2021 yılında yürürlüğe girmesine rağmen geniş kitlelere ulaşabilmiş değil. Ancak ödeneğin manevi değeri, sağladığı finansal destekten çok daha büyük. Devlete duyulan minnetin bir simgesi olarak kabul ediliyor.
Kimler Yararlanabilir? Başvuru Şartları Nelerdir?
Kurtarıcı Ödeneği’nden faydalanabilmek için belirli koşulları sağlamak gerekiyor:
- Cinsiyet ve Yaş Kriteri: Erkekler için 65 yaşını, kadınlar için ise 60 yaşını doldurmuş olmak.
- Aktif Hizmet Süresi: Erkeklerin en az 25 yıl, kadınların ise en az 20 yıl boyunca gönüllü itfaiye veya dağ kurtarma ekiplerinde aktif olarak kurtarma operasyonlarına katılmış olması şartı aranıyor.
- Doğrudan Katılım Vurgusu: 17 Aralık 2021 tarihli Gönüllü İtfaiye Teşkilatları Kanunu’nun 16. maddesi uyarınca, doğrudan kurtarma operasyonlarına katılım esastır.
- Yeni Düzenleme (2025): 2025 yılında yapılan mevzuat değişikliği ile eğitimler ve tatbikatlar da aktif katılım süresi içinde değerlendirilmeye başlandı.
- Hizmet Sürekliliği Aranmaz: En önemli esnekliklerden biri, hizmet süresinin kesintisiz olma zorunluluğunun bulunmamasıdır.
Geçmiş Hizmetleri Belgelemenin Önemi
Özellikle 31 Aralık 2011 tarihinden önceki aktif katılımın yazılı olarak belgelenmesi kritik bir öneme sahip. Bu belgelerin en az biri geçmişte kamu görevi üstlenmiş veya yerel yönetim biriminde çalışmış olmak üzere, üç farklı kişi tarafından onaylanması gerekiyor. Onaylayan kişilerin hizmet sürelerinin başvuranın katılım dönemiyle kısmen örtüşmesi de şartlar arasında.
Ödeneğin Miktarı ve Ödeme Detayları
Kurtarıcı Ödeneği, emekli maaşına ek olarak verilen bir destektir. Güncel rakamlara göre:
- Aylık Miktar: 273 Polonya Zloty’si (PLN).
- Yıllık Miktar: Yaklaşık 3.264 PLN’den fazla.
- Güncelleme: Miktar, yıllık olarak valör (değerleme) uygulanarak artırılmaktadır. Örneğin, 2024’te bu rakam 258 PLN idi. Mevcut 273 PLN tutarı, 2026 Şubat ayı sonuna kadar geçerlidir.
- Ödeme Kurumu: Bu ödenek, Polonya Sosyal Güvenlik Kurumu (ZUS) tarafından değil, İçişleri ve İdare Bakanlığı Emeklilik ve Maaş Kurumu (Zakład Emerytalno-Rentowy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji – MSWiA) tarafından ödenir.
- Ödeme Tarihi: Ödemeler, her ayın 15. gününe kadar doğrudan hak sahibinin banka hesabına yatırılır.
- Süreklilik ve Gelir Testi: Ödenek, emekli maaşının miktarına veya başka ek ödeneklere bakılmaksızın ömür boyu ve herhangi bir gelir testi uygulanmadan verilmektedir.
Diğer Emeklilik Ek Ödemelerinden Farkı
Kurtarıcı Ödeneği, emekli maaşı zamlarına ilişkin genel düzenlemelerden farklı bir yapıya sahiptir. Polonya’da birçok emekli, ‘trzynastka’ (13. emeklilik) ve ‘czternastka’ (14. emeklilik) gibi ek ödemeler alırken, Kurtarıcı Ödeneği’nin kendine has özellikleri bulunur:
| Özellik | Kurtarıcı Ödeneği (Świadczenie ratownicze) | 13. ve 14. Emeklilik (Trzynastka i Czternastka) |
|---|---|---|
| Hedef Kitle | Gönüllü itfaiyeciler ve dağ kurtarıcıları | Çoğu emekli |
| Hizmet Süresi Şartı | Evet (erkekler 25, kadınlar 20 yıl aktif görev) | Hayır |
| Yaş Kriteri | Evet (erkekler 65, kadınlar 60) | Hayır (Genel emeklilik yaşına göre) |
| Gelir Testi | Hayır | 14. emeklilik için evet, 13. için genellikle hayır |
| Ödeme Kurumu | MSWiA Emeklilik ve Maaş Kurumu | ZUS (Polonya Sosyal Güvenlik Kurumu) |
| Nitelik | Hizmete özel tanınma, ek ödeme | Genel sosyal yardım, ek ödeme |
MSWiA verilerine göre, şu anda yaklaşık 112 binden fazla kişi bu ödenekten yararlanıyor. Bu sayı, tüm Polonyalı emeklilerin küçük bir kısmını oluşturarak, ödeneğin ne kadar özel bir gruba hitap ettiğini gösteriyor.
Başvuru Süreci: Adım Adım Kurtarıcı Ödeneği
Kurtarıcı Ödeneği’ne başvurmak için, ilgili dilekçenin İlçe veya Şehir Devlet İtfaiye Komutanlığı’na (komendant powiatowy lub miejski Państwowej Straży Pożarnej) sunulması gerekmektedir. Başvurunun en zorlu kısmı, özellikle 2011 öncesi dönemdeki aktif katılımın kanıtlanmasıdır. Bu, belgelere ek olarak, kamu görevi yapmış veya yerel yönetimde çalışmış kişiler dahil olmak üzere, en az üç kişinin imzalı beyanıyla teyit edilmelidir.
Bu sel ve fırtına gibi doğal afetlerde canını hiçe sayan kahramanlara verilen bu destek, onların yıllarca süren özverili çalışmalarının bir yansımasıdır. Toplum için büyük bir değer taşıyan bu hizmetlerin devlet tarafından bu şekilde onurlandırılması, gelecek nesiller için de bir ilham kaynağı olmaya devam edecektir.
Bir yanıt yazın