Polonya’da Anayasa Mahkemesi Gerilimi: 2026 Planı!

Polonya siyaseti, iktidardaki ’13 Aralık Koalisyonu’nun (Koalicja 13 grudnia) Anayasa Mahkemesi (Trybunał Konstytucyjny) üzerindeki kontrolü ele geçirme iddialarıyla çalkalanıyor. Muhalefet, özellikle de PiS (Hukuk ve Adalet Partisi) milletvekili Zbigniew Kuźmiuk, 2026 yılına yönelik bütçe planlarını işaret ederek bu durumu ‘anayasal bir sıçrama’ olarak nitelendiriyor.

Polonya Anayasa Mahkemesi Krizi: İktidarın Planı Ne?

Zbigniew Kuźmiuk, son bütçe görüşmelerinde hükümetin Anayasa Mahkemesi’nin bütçesini 20 milyar złotynin üzerinde artırmasına dikkat çekti. Kuźmiuk’a göre, bu durum koalisyonun daha önce ‘beğenmediği’ Yüksek Mahkeme, Ulusal Radyo ve Televizyon Konseyi (KRRiT) ve Ulusal Anma Enstitüsü gibi kurumların bütçelerini kısarken, Anayasa Mahkemesi’ne yapılan bu beklenmedik kaynak artışının altında yatan bir plan olduğunu gösteriyor. İddialara göre koalisyon, Anayasa Mahkemesi‘ni kendi atadığı yargıçlarla doldurarak kurumun işleyişini kendi lehine çevirmeyi hedefliyor.

Anayasa Mahkemesi’ndeki Boş Sandalyeler ve Kritik Atamalar

Şu anda Polonya Anayasa Mahkemesi’nde 15 yargıçlık koltuğundan dördü boş durumda. Aralık 2024 itibarıyla eski Başkan Julia Przyłębska, Piotr Pszczółkowski ve Mariusz Muszyński’nin yerleri boşaldı. Nisan 2025’ten itibaren ise yargıç Zbigniew Jędrzejewski’nin koltuğu boşalacak. Bu yıl 20 Aralık’ta yargıç Michał Warciński’nin görevi sona ererken, Krystyna Pawłowicz da Aralık başında istifasını resmileştirecek. Koalisyon partileri, 2026 ve 2027 yıllarında görev süreleri dolacak iki yargıcın yerine de ‘yedek’ atama yapabileceklerini düşünüyor. Bu da toplamda 15 üyeli Mahkeme’nin 8 üyesini koalisyonun atayabileceği anlamına geliyor.

Bu durum, Polonya’nın hukuk sisteminde ciddi tartışmalara yol açıyor. Eski Avrupa Adalet Divanı yargıcı Marek Sajfan gibi bazı hukuk otoriteleri, Cumhurbaşkanı’nın atamaları engellemesi durumunda bile yeni yargıçların bir noter önünde yemin ederek göreve başlayabileceği gibi tartışmalı bir konsepti ortaya attı. Ancak bu öneri, 2024 yılında Anayasa Mahkemesi tarafından anayasaya aykırı bulunmuştu.

Koalisyonun İki Adayı ve Ocak Ayı Beklentisi

Koalisyonun liderlerinden Czarzasty, geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamada, Anayasa Mahkemesi‘ne iki adayın atama sürecini Ocak ayındaki parlamento oturumlarından birinde oylayacaklarını belirtti. Daha önce Sejm Adalet ve İnsan Hakları Komisyonu, PiS milletvekili Marek Ast ve hukuk profesörü Artur Kotowski’nin adaylıklarını olumsuz değerlendirmişti. Diğer partiler ise bu pozisyonlar için aday göstermiyor. Bu gelişme, Polonya siyaset sahnesindeki gerilimi daha da artırıyor ve ülkenin gündemini meşgul etmeye devam ediyor.

Polonya Anayasa Mahkemesi Yargıç Boşlukları ve Süreleri

Anahtar Gelişmeler ve Gelecek Beklentileri

• İktidar koalisyonu ’13 Aralık Koalisyonu’nun Polonya Anayasa Mahkemesi‘ne (Trybunał Konstytucyjny) yönelik ‘sıçrama’ planları yaptığı iddia ediliyor.
• PiS Milletvekili Zbigniew Kuźmiuk, 2026 yılı bütçesinde Anayasa Mahkemesi’ne ayrılan fonların artırılmasının bu planın bir göstergesi olduğunu belirtti.
• Mahkeme’de halihazırda 4 boş yargıç koltuğu bulunuyor; 2025 ve 2026‘da yeni boşluklar oluşacak.
• Koalisyonun, Cumhurbaşkanı’nın onayına bakılmaksızın yargıçları ‘noter önünde yeminle’ atama gibi anayasaya aykırı bulunan bir yöntemi değerlendirdiği iddiaları gündemde.
• Koalisyon liderlerinden Czarzasty, Ocak ayında iki Anayasa Mahkemesi adayı için oylama yapılacağını duyurdu.
• Bu gelişmeler, Polonya’da siyaset ve hukuk arasındaki gerilimi doruk noktasına taşıyor.

Polonya’daki bu siyasi dönüşüm ve yargı üzerindeki baskı iddiaları, uluslararası kamuoyunda da yakından takip ediliyor. Özellikle Gabon’da 2026 Vergi Reformu gibi örneklerle benzer tarihlerde yaşanan yönetimsel değişimlerin uluslararası alanda farklı şekillerde yankı bulması dikkat çekiyor. Polonya’daki bu süreç, demokrasinin temel direklerinden biri olan yargı bağımsızlığının geleceği açısından kritik önem taşıyor. Konuyla ilgili son dakika gelişmeleri için bizi takip etmeye devam edin.