Maraş Katliamı: Tarihin Karanlık Sayfaları ve Yüzleşme İhtiyacı
Türkiye siyasi tarihinin en acı ve kanlı olaylarından biri olan Maraş Katliamı, üzerinden tam 47 yıl geçmesine rağmen hafızalardaki yerini koruyor. 19-26 Aralık 1978 tarihleri arasında Kahramanmaraş’ta yaşanan ve Alevi yurttaşları hedef alan bu büyük vahşet, yakın tarihimizin en karanlık dönemlerinden birini temsil ediyor. Son olarak DEM Parti Dersim Milletvekili Ayten Kordu, katliamın tüm yönleriyle aydınlatılması ve sorumlularıyla yüzleşilmesi talebiyle “Maraş Katliamı ile Yüzleşme, Hafıza ve Adaletin Sağlanması Hakkında Kanun Teklifi”ni Türkiye Büyük Millet Meclisi‘ne sundu. Bu adım, toplumsal barış ve adalet arayışını bir kez daha gündeme getirdi.
Maraş Katliamı: Nasıl Başladı, Nasıl Gelişti?
Katliam, 19 Aralık 1978’de, faşist grupların bir sinemaya bomba atarak olayı solcuların üzerine yıkma girişimiyle fitillendi. Oysa saldırının asıl failinin ülkücü Ökkeş Şendiller olduğu daha sonra ortaya çıktı. Bu provokasyonun ardından gerilim tırmanırken, 21 Aralık’ta TÖB-DER üyesi iki solcu öğretmenin, Hacı Çolak ve Mustafa Yüzbaşıoğlu’nun katledilmesiyle olaylar çığırından çıktı. Faşistler, öğretmenlerin cenaze törenine dahi saldırarak şiddeti artırdı. Maraş müftüsünün de Alevilere yönelik saldırıların organizasyonunda yer aldığı iddiaları, olayın boyutlarını gözler önüne serdi. Yaşanan vahşetin doruk noktası ise 24 Aralık’ta Alevi mahallelerinin otomatik silahlarla taranmasıyla yaşandı. Bu süreçte tecavüzler, çocukların kurşuna dizilmesi ve daha birçok insanlık dışı olay meydana geldi. Bir hafta süren bu korkunç süreçte resmi rakamlara göre 111 ila 120 kişinin yaşamını yitirdiği belirtilirken, insan hakları örgütleri ve tanıklar bu sayının 500’e yakın olduğunu ifade etmektedir. Yüzlerce Alevi evi ve işyeri yakılıp yağmalandı. Olayların ardından 13 ilde sıkıyönetim ilan edildi.
Yargılama Süreci ve Adalet Arayışı
Maraş Katliamı ile ilgili olarak açılan davalarda toplam 804 sanık yargılandı. Bu yargılamalar 23 yıl gibi uzun bir süre boyunca devam etti. Sıkıyönetim mahkemelerinde verilen idam ve müebbet hapis cezaları, Yargıtay tarafından bozuldu. Sonraki yargılamalarda ise sanıkların büyük bölümü beraat etti. 1991 yılında çıkarılan Terörle Mücadele Kanunu (TMK) ile süreli ceza alan sanıkların cezaları da ertelenerek fiilen ortadan kaldırıldı ve sanıklar serbest bırakıldı. Bu durum, katliam mağdurlarının ve yakınlarının adalet arayışını derinden yaraladı. Katliamın müdahil avukatları Ceyhun Can, Halil Sıtkı Güllüoğlu ve Ahmet Albay’ın da süreç içinde öldürülmesi, karanlık noktaları daha da artırdı.
Kanun teklifinin gerekçesinde de belirtildiği üzere, katliamın ardında MİT ve MHP’nin yer aldığı birçok raporda dile getirilmesine rağmen, bu konuda tek bir adım dahi atılmadı. DEM Parti’nin kanun teklifi, devletin arşivlerinde saklanan bilgilerin açığa çıkarılmasını, sorumluların belirlenmesini, toplu mezarların açıklanmasını ve kayıpların akıbetinin aydınlatılmasını talep ediyor. Bu süreç, sadece geçmişle yüzleşmekle kalmayıp, gelecekte benzer olayların yaşanmaması için de kritik bir öneme sahip. Bu tür olayların derinlemesine incelenmesi, ülkenin demokratikleşme süreçleri açısından da hayati bir adımdır. Siyaset sahnesindeki farklı seslerin bir araya gelerek bu konuda ortak bir zemin bulması, uzun süredir beklenen toplumsal uzlaşmanın da başlangıcı olabilir. Katliamların incelenmesi ve sorumluların hesap vermesi, terörle mücadele gibi geniş kapsamlı kavramların adaletle nasıl bağdaştırılması gerektiği konusunda da önemli dersler sunar. Soruşturma süreçlerinin şeffaflığı, geçmişle sağlıklı bir yüzleşme için şarttır.
12 Eylül Darbesi’ne Giden Yolun Kilometre Taşı
Maraş Katliamı, sadece bireysel bir şiddet olayı olmanın ötesinde, Türkiye‘nin 12 Eylül 1980 askeri darbesine giden sürecin en önemli kilometre taşlarından biri olarak kabul edilir. O dönemde artan siyasi ve etnik gerilimler, ülkeyi darbe koşullarına sürüklemede önemli rol oynadı. Bu katliamın arkasındaki güçler ve organizasyon yapısı, 12 Eylül darbesinin gerekçeleri arasında da yer buldu. Bu nedenle katliamın tam anlamıyla aydınlatılması, sadece mağdurların değil, tüm toplumun geleceği için elzemdir.
Maraş Katliamı Hakkında Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
- Maraş Katliamı ne zaman yaşandı?
19-26 Aralık 1978 tarihleri arasında gerçekleşti. - Maraş Katliamı’nda kaç kişi hayatını kaybetti?
Resmi rakamlara göre 111-120 kişi, tanıklara göre ise 500’e yakın kişi hayatını kaybetti. - Katliamın ana hedefi kimlerdi?
Alevi yurttaşlar ve sol görüşlü kişiler hedef alındı. - Maraş Katliamı’nın 12 Eylül Darbesi ile bağlantısı var mı?
Evet, katliam 12 Eylül 1980 darbesine giden sürecin önemli kilometre taşlarından biri olarak kabul edilir. - Sorumlular adalet önüne çıkarıldı mı?
Yargılamalarda birçok sanık hakkında dava açılsa da, verilen idam ve müebbet hapis cezaları bozulmuş, sanıkların büyük bölümü beraat etmiş veya cezaları ertelenerek serbest kalmıştır.
Bir yanıt yazın