Balkanlar’ın incisi Karadağ, son günlerde büyük bir çevresel ve diplomasik krizle çalkalanıyor. Türk şirketleri “Kuzu” ve “Alkatraš” tarafından üstlenilen atık su arıtma tesisi projesi, yerel halkın ve çevrecilerin şiddetli protestolarına sahne oluyor. Başkent Podgorica’ya bağlı Zeta Belediyesi sınırları içindeki Botun bölgesinde yapılması planlanan bu tesis, bölge sakinlerinin çeyrek asırdır süren çevre mücadelesinin yeni odağı haline geldi.
Botun’daki Tesis Neden Tepki Çekiyor?
Karadağ’ın Botun ve Zeta bölgelerinde yaşayan 16 bin vatandaş, kurulması planlanan atık su arıtma tesisi ve yakma ünitesinin, bölgenin ekolojik dengesini ve kendi sağlıklarını tehdit ettiğini belirtiyor. Bu proje, aslında bölgede çeyrek asırdır süren bir çevre mücadelesinin devamı niteliğinde. Daha önce bölgedeki bir alüminyum tesisi (KAP) nedeniyle büyük çevresel tahribat yaşayan halk, yeni bir kirlilik kaynağına karşı kararlı bir direniş sergiliyor. Bölge halkı, sağlıklı bir çevre hakkını hayatları pahasına savunma kararlılığında olduklarını her fırsatta dile getiriyor. Zeta Meclisi’nin 14 Aralık’ta bu tesisin Botun’da kurulup kurulmayacağına dair bir referandum ilan etmesi, halkın tepkisinin ne denli büyük olduğunu gösteriyor.
Türk Şirketleri ve İhale Süreci
Söz konusu projenin ihalesi ve sözleşmesi, Türk şirketleri Kuzu Group ve Alkatraš tarafından 10 Haziran 2022 tarihinde imzalandı. İnşaat süresi 36 ay olarak belirlenen proje, başlangıçta 2025 yazında tamamlanması hedefleniyordu. Ancak, yerel halkın ve çevrecilerin yoğun protestoları nedeniyle süreç uzadı. Hatta 2025 yazında, devlet seviyesinde alınan kararlar ve plan değişikliğiyle birlikte, bu tesis Botun için “resmî plan” olarak onaylandı. Bu durum, protestoların şiddetini daha da artırdı.
Milletvekilinden Türk Büyükelçisine Açık Mektup: Gerilimi Düşürme Çağrısı
Siyaset sahnesine taşınan bu krizde, Karadağ Parlamentosu milletvekili ve Demokratik Halk Partisi (DNP) Başkanı Milan Knežević, Türkiye’nin Karadağ Büyükelçisi Bariş Kalkavan’a açık bir mektup gönderdi. Knežević, mektubunda “16 bin Zeta vatandaşı adına, kendileri ve gelecek nesilleri için tek bir dileği olan sağlıklı bir çevre adına size kamuoyu önünde hitap etmek zorunda kaldım” ifadelerini kullandı. Mektupta, KAP alüminyum tesisinin geçmişte bölgede yarattığı tahribat hatırlatılarak, Kuzu ve Alkatraš şirketlerinin projeden çekilmesi ve haklarını tahkim mahkemesinde veya mevcut sözleşmeye bir ek yoluyla aramaları rica edildi. Knežević, hiçbir projenin tek bir insan hayatından daha önemli olmadığını vurgulayarak, iki ülke arasındaki en iyi ilişkilerin korunması adına bu adımın atılmasını talep etti. Bölgede dün yapılan görkemli miting de Zeta vatandaşlarının pasif direnişten vazgeçmeyeceğinin bir göstergesi oldu.
Projenin Geleceği ve Diplomatik Çözüm Arayışı
Bu gündem maddesi, sadece çevresel bir sorun olmanın ötesine geçerek, iki ülke arasındaki diplomasi ilişkilerini de etkileme potansiyeli taşıyor. Türk şirketlerinin Karadağ’daki yatırımları ve ekonomik iş birliği düşünüldüğünde, bu krizin çözümü her iki taraf için de önem arz ediyor. Projeden tamamen çekilme çağrısı, gelecekteki Türk yatırımları için de emsal teşkil edebilecek ciddi bir talep olarak öne çıkıyor. Diplomatik kanallardan bir çözüm bulunup bulunamayacağı, önümüzdeki günlerde netleşecek.
Kilit Aktörler ve Rolleri
| Aktör | Rolü | Talebi/Durumu |
|---|---|---|
| Kuzu Group ve Alkatraš | Projenin yüklenici Türk şirketleri | Botun’da atık su arıtma tesisi inşaatı |
| Milan Knežević | Karadağ Parlamentosu Milletvekili, DNP Başkanı | Türk şirketlerinin projeden çekilmesi için çağrı |
| Bariş Kalkavan | Türkiye’nin Karadağ Büyükelçisi | Milletvekilinden gelen çekilme çağrısının muhatabı |
| Botun ve Zeta Halkı | Yerel halk ve çevreciler | Tesisin kurulmasına karşı protesto ve referandum talebi |
| Karadağ Parlamentosu | Yasama organı | Tesisin “resmî plan” olarak onaylanması ve referandum ilanı |
Sıkça Sorulan Sorular
- Karadağ’daki Atık Su Tesisi Projesi Neden Gündemde?
Türk şirketleri Kuzu ve Alkatraš’ın Karadağ’ın Botun bölgesinde inşa etmeyi planladığı atık su arıtma tesisi, yerel halkın ve çevrecilerin şiddetli protestolarıyla çevresel ve diplomatik krize dönüştü. - Türk Büyükelçisi’ne Neden Mektup Gönderildi?
Karadağ Parlamentosu milletvekili Milan Knežević, Türkiye Büyükelçisi Bariş Kalkavan’a bir açık mektup göndererek, Türk şirketlerinin projeden çekilmesini ve gerilimin düşürülmesini talep etti. - Projenin İhalesi Ne Zaman Yapıldı?
Kuzu Group, projenin ihalesini ve sözleşmesini 10 Haziran 2022 tarihinde imzaladı. Projenin 36 ayda tamamlanması hedefleniyordu ancak protestolar nedeniyle süreç uzadı. - Botun Halkının Temel Talebi Nedir?
Botun ve Zeta halkı, tesisin bölgenin doğal yaşamına ve insan sağlığına zarar vereceği endişesiyle “sağlıklı bir çevre” talebiyle projeye karşı çıkıyor. Bölgede referandum bile ilan edildi.
Bir yanıt yazın