Nelson Mandela: Robben Adası’ndan Dünya Liderliğine Uzanan Özgürlük Mirası

Nelson Mandela: Robben Adası’ndan Dünya Liderliğine Uzanan Özgürlük Mirası

Güney Afrika’nın efsanevi siyasetçisi ve anti-apartheid ikonunun vefatının 12. yıl dönümünde, onun özgürlük ve adalet için verdiği destansı mücadele tüm dünya tarafından bir kez daha anılıyor. Nelson Mandela’nın adı, Güney Afrika’da ırkçı apartheid rejimine karşı direnişin en güçlü sembollerinden biri olan Robben Adası ile özdeşleşmiştir. Bu küçük ada, sadece bir coğrafi nokta değil, aynı zamanda insan ruhunun en karanlık koşullarda bile nasıl direnebileceğinin, umudu nasıl yeşertebileceğinin ve nihayetinde özgürlüğü nasıl fethedebileceğinin yaşayan bir kanıtıdır.

Robben Adası: Apartheid Rejiminin Karanlık Yüzü

Cape Town kıyılarından 11 kilometre açıkta, Atlantik Okyanusu’nun ortasında yer alan Robben Adası, yaklaşık 5 kilometrekarelik rüzgarlı, kayalık ve çıplak bir coğrafyaya sahiptir. Avrupalı sömürgeciler tarafından 17. yüzyıldan itibaren siyasi sürgün yeri, karantina istasyonu, cüzzam kolonisi, tımarhane ve askeri üs gibi çeşitli amaçlarla kullanılmıştır. Ancak adanın tarihindeki en karanlık dönem, 1948-1994 yılları arasında ülkeyi yöneten ırkçı apartheid rejimiyle başlamıştır. Bu dönemde Robben Adası, rejimin hedef aldığı siyasi liderlerin ve aktivistlerin ağır tecrit koşullarında tutulduğu yüksek güvenlikli bir cezaevine dönüştürülmüştür.

Ahmed Kathrada, Walter Sisulu, Govan Mbeki ve Robert Sobukwe gibi özgürlük mücadelesinin önde gelen isimleri bu adanın soğuk hücrelerinde yıllarını geçirmiştir. Güney Afrika’nın apartheid sonrası cumhurbaşkanlarından Nelson Mandela, Kgalema Motlanthe ve Jacob Zuma da bu adada hapis yatan ünlü siyasi tutuklulardır. UNESCO’nun 1999 yılında Dünya Mirası ilan ettiği ada, 1997’den beri müze statüsüyle ziyaretçilerini Güney Afrika’nın direniş dolu tarihine doğru acı bir yolculuğa çıkarmaktadır.

Hapishane Duvarları Ardında Bir Liderin Direnişi

Robben Adası’ndaki yaşam koşulları, insanlık dışıydı. 1976-1985 yılları arasında siyasi mahkum olarak adada hapis yatan ve bugün müze yetkilisi olarak görev yapan Tom Moses, Anadolu Ajansı’na verdiği röportajda, mahkumların “fiziksel ve psikolojik sistematik baskının her gün yeniden üretildiği bir tecrit alanı”nda yaşadıklarını anlatmıştır. Moses’ın ifadeleri, o günlerin acımasızlığını gözler önüne sermektedir:

“Hücrelerde birbirimizle konuşma fırsatımız hiç olmadı. Avluda evet konuşabilirdiniz ama hücrelerde hayır. Birbirinizle iletişim kurmak için duvara vurmak zorundaydınız. O yıllarda duvara vurma sesleri kaydedilirdi. Duvara vurma kayıtlarını alır güvenlikten sorumlu polislere gönderirlerdi ve o görevliler bunları analiz ederdi. Şüpheli ya da suçlayıcı bir şey bulduklarında sizi almaya gelirlerdi. Sizi ana karaya geri götürürlerdi. Ve aramızdan bazıları yalnızca duvara vurdukları için idam sehpasına gönderildi.”

Mahkumlar, zemin üzerine serilen battaniyelerde yatıyor, kötü beslenme koşullarında ve ağır çalışma düzeni altında hayatta kalmaya çalışıyorlardı. Taş ocaklarında çalışmaya gitmeyenler günde 22-23 saat hücrede tutuluyordu. Moses, taş ocaklarındaki taşların, orada “ölenlerin, aşağılananların, dövülenlerin ve işkence görenlerin çektiği acıyı temsil ettiğini” belirtmiş ve Nelson Mandela’ya ait olan bir taşı da işaret etmiştir. Mandela da dahil olmak üzere çoğu mahkum, bu zorlu koşullarda kireç taşı ocağında sağlığını kaybetmiştir. Mandela, 1982’de nakledildiğinde zaten tüberküloz geçirmiş ve prostat kanseriyle mücadele eden hasta bir adamdı. Bugün hayatta kalan eski mahkumların çoğu akciğer kanseri, prostat kanseri, böbrek yetmezliği veya göz hastalıklarından muzdariptir.

Uzlaşma ve Özgürlük: Mandela’nın Mirası

Nelson Mandela, 27 yıl süren hapis hayatının ardından 1990 yılında özgürlüğüne kavuştuğunda, tüm dünyaya uzlaşma ve barış mesajı verdi. İntikam arayışında olmaması ve affediciliği, Güney Afrika’nın kanlı bir iç savaştan kaçınarak demokratik bir geleceğe adım atmasının önünü açtı. 1994 yılında Güney Afrika’nın ilk demokratik seçilmiş siyah başkanı olarak göreve gelmesi, sadece ülkesi için değil, tüm Afrika kıtası ve dünya için tarihi bir dönüm noktası oldu. Onun siyasi kariyeri, insan hakları ve eşitlik mücadelesinin en parlak örneklerinden biri haline geldi.

Dünya Çapında Anma ve Devam Eden Miras

Nelson Mandela, 5 Aralık 2013’te 95 yaşında Johannesburg’daki evinde hayatını kaybetti. Ölümünün 12. yıl dönümünde, Güney Afrika’daki dış misyonlar, siyasi partiler ve sıradan vatandaşlar tarafından saygıyla anıldı. Avrupa Birliği (AB) Güney Afrika Delegasyonu, Mandela’nın mirasının tüm dünyayı etkilemeye ve ilham vermeye devam ettiğini belirtirken, Fransa Büyükelçiliği onu “Güney Afrika halkının kurtuluşuna hayatını adamış ikonik bir özgürlük savaşçısı” olarak nitelendirdi. Fransa’da büyük bir hayranlık duyulan Mandela, 1990’da hapisten çıktıktan kısa bir süre sonra Paris’i ziyaret etmiş ve demokratik Güney Afrika’yı ziyaret eden ilk Batılı lider olmuştu. Rusya Büyükelçiliği de Mandela’yı “küresel bir özgürlük sembolü” olarak anmış, Rusya’nın onun ölümünde ulusal yas ilan ettiğini hatırlatmıştır.

Nelson Mandela Vakfı, Pretoria’da 10.000’den fazla kişinin katıldığı bir yürüyüş ve koşu etkinliği düzenleyerek Mandela’yı onurlandırdı. Vakıf CEO’su Mbongiseni Buthelezi, “Madiba’nın Güney Afrika’da ve tüm dünyada pek çoğumuza ilham vermeye devam eden mirası için teşekkür” etti. Mandela’nın bir zamanlar liderliğini yaptığı Afrika Ulusal Kongresi (ANC) de, onun “hareketimizin en iyi geleneklerini, ilkeye köklü cesareti, mücadeleden doğan tevazuyu ve halka hizmet etmeye sarsılmaz bağlılığı” temsil ettiğini belirterek anma mesajı yayımladı.

Sıkça Sorulan Sorular

• Nelson Mandela neden hapse girdi? Apartheid rejimine karşı özgürlük ve eşitlik mücadelesi nedeniyle ırkçı rejim tarafından 27 yıl boyunca hapsedildi.
• Robben Adası nerede bulunuyor? Güney Afrika’nın Cape Town kıyılarından 11 kilometre açıkta, Atlantik Okyanusu’nda yer almaktadır.
• Nelson Mandela ne zaman Cumhurbaşkanı oldu? 1994 yılında Güney Afrika’nın ilk demokratik seçilmiş siyah başkanı olarak göreve başladı.
• Robben Adası neden UNESCO Dünya Mirası? İnsan hakları ve özgürlük mücadelesinin sembolü olması nedeniyle 1999 yılında UNESCO tarafından Dünya Mirası ilan edildi.
• Mandela’nın hapishanedeki sağlık sorunları nelerdi? Tüberküloz ve prostat kanseri gibi ciddi sağlık sorunları yaşamış, ayrıca ağır çalışma koşulları nedeniyle birçok kalıcı rahatsızlık edinmiştir.